Lenfödem (Fil Hastalığı)

LENFÖDEM: Vücudumuzu oluşturan hücreler bir sıvı ortamında bulunmaktadırlar. Bu sıvının içinde hücreler için gerekli olan besin ve oksijen yer almaktadır. Hücreler ihtiyaçları olan maddeleri buradan alırlar ve bunları kullandıktan sonra atık maddeleri tekrar bu ortama verirler. Buradaki sıvı lenf kanalları yoluyla damar sistemine oradan da genel dolaşıma geçmektedir. Lenf sıvısı lenf kanalları yoluyla taşınırken lenf düğümleri denen bölgelerde süzülerek tekrar lenf dolaşımına katılmaktadır. Lenfödem, lenfatik sıvının hücreler arası dokuda birikerek, sıklıkla kollarda veya bacaklarda, ara sırada gövde de şişmeye neden olmasıdır. Lenfödem, lenf sistemi damarlarının yapısal olarak eksikliğinden veya bozukluğundan primer, lenf damarları zedelendiğinde veya lenf nodları çıkarıldığında sekonder meydana gelir.

Lenfatik sıvı, lenfatik transport kapasitesini aşınca, etkilenen bölgede proteinden zengin anormal sıvı birikimi meydana gelmeye başlar. Tedavisiz bırakılan vakalarda artan şişmeye bağlı doku oksijenlenmesi azalır, yara iyileşmesi bozulur. Proteinden zengin sıvı bakterilerin beslenmesine oldukça iyi ortam hazırlar. Lenfanjit denilen yumuşak doku iltihabına neden olur.

Lenfödem, venöz yetmezlik sonucu oluşan ödemle karıştırılmamalıdır. Bununla beraber tedavi edilmeyen venöz yetmezlik kombine venöz lenfatik sistem yetmezliğine dönüşür ve lenfödem şeklinde tedavi edilir.

Lenfödemin nedenleri nelerdir?
Primer lenfödem, bir veya daha çok ekstremiteyi veya vücudun bir kısmını etkiler. Doğumda, ergenliğin başlangıcında veya yetişkinlik çağında sebebi bilinmeyen şekilde başlayabilir veya damarsal anormalliklerle birliktedir.

Sekonder lenfödem veya edinilmiş lenfödem, cerrahi sonrası radrasyon, enfeksiyon veya travma sonrası gelişebilir. Çeşitli cerrahiler, örneğin melanom veya meme, jinekolojik, baş ve boyun, prostat veya testis, mesane, kolon kanserleri veya lenf nodlarının alınması, lenfödem açısından daima risk taşır.

Kanser veya tedavisi sonrasında mastektomi sonrası kol şişmesi veya karın ameliyatları sonrası bacak şişmeleri, enflamasyonlar, toplardamar hastalıkları, travma ve skar dokuları, böcek ısırmaları veya zehirli otlar, mantar hastalıkları – parazitik hastalıklar ve radyasyon zedelenmesi sonrasında oluşabilmektedir.

Lenfödem belirtileri nelerdir?
Kol veya bacakta dolgunluk hissi; deride gerginlik; el bileği veya ayak bileği ve parmakların hareketliliğinin azalması; giysi, bilezik, saat, yüzük, ayakkabı, çorap, gibi eşyaların dar gelmesi, iz bırakması; gibi belirtilerin biri bile dikkatinizi çektiğinde, derhal doktorunuza başvurmalısınız.

Lenfödemde tedavi nasıldır?
Kompleks Boşaltıcı Fizyoterapi; tutulu kol veya bacağın hacmini azaltır, lenf dolaşımını sağlar, lenfatik kontraksiyonu arttırır, lenf akımını arttırır, fibrozisi azaltır ve protein birikmesini engelleyerek uzun dönemde lenfödemin azaltılmasını sağlar.

Manuel Lenf Drenajı; lenf sisteminin elle manuple edilerek, bloke olmuş lenf sıvısının serbest akışının sağlanması tekniğidir. Elle uygulanan özel bir masaj tekniği olup amacı; ödemli bölgeden lenf sıvısını alıp vücudun diğer bölgelerine akışını sağlamaktır. Manuel lenf drenajı derinin tam altındaki yüzeyel lenf damarlarına hafif basınç uygulaması ile yapılır. Her hasta için manuel tekniğin tipi ve sırası farklı bir prensip ile fizyoterapist tarafından belirlenir ki bu; ödemin aşaması ve alanına bağlıdır.

Manuel Lenf Drenajı lenf dolaşımına etkisi olmayan diğer terapötik masaj teknikleriyle karıştırılmamalıdır. Bu diğer masaj teknikleri lenfödem için faydalı olmadığı gibi zararlı da olabilmektedirler. Kliniğimizde masaj triactive denen özel bir cihazla yapılmaktadır.

Kompresyon Tedavisi; Kompresyon tedavisi dışarıdan lenfödemli alana basınç sağlamak amacı ile iki şekilde uygulanır:
1) Kompresyon Bandajları
2) Kompresyon Çorapları

Lenfödem tedavisinde kısa çekişli ve elastik olmayan bandajlar kullanılır. Bu bandajların özelliği; kas aktivitesi sırasında yüksek basınç ve kas istirahati sırasında düşük basınç uygulaması nedeni ile lenf sıvısının etkilenmiş ekstremitede tekrar birikmesini önlemesidir. Diğer bandaj şekilleri ise lenfödem için oldukça zararlıdır, kullanılmamalıdır. Kompresyon Çorapları ise tedavi bitiminde takip sürecinde giyilmesi gereken materyallerdir ve kişiye özel yapılmalıdır.